انجام عملیات حرارتی در آلومینیوم
آلومینیوم یکی از فراوانترین فلزهای موجود در پوسته زمین بوده که خواص ارزشمند آن سبب شده است تا در صنعت، کاربرد گستردهای داشته باشد. به دلیل آن که آلومینیوم بهراحتی تغییر حالت میدهد، برای استفاده از آن از فرایندهای دیگری مانند اضافهکردن آلیاژ یا عملیات حرارتی آلومینیوم استفاده میشود. این مقاله درخصوص عملیات حرارتی در آلومینیوم یا Aluminium Heat Treatment صحبت خواهد کرد.
معرفی عملیات حرارتی
عملیات حرارتی آلومینیوم یا هر فلز دیگری به فرایندی گفته میشود که طی آن، فلز تحت گرمایش یا سرمایش قرار میگیرد. این موقعیت حرارتی فلز را در شرایطی قرار میدهد که رفتهرفته استحکام آن تغییر کند و به فلز دلخواه تبدیل شود. حرارت روی خواص متالورژیکی یا مکانیکی فلز تأثیر میگذارد و با تغییر این خواص، فلز تغییر میکند و برای صنایع مختلف قابل استفاده میشود.
انواع کاربرد عملیات حرارتی
علاوه بر افزایش استحکام فلز، با کمک عملیات حرارتی الومینیوم میتوانیم روی خواص دیگری کار کنیم و آنها را بهبود دهیم. به عنوان مثال، میتوان تنشهای باقی مانده در قطعات را کاهش داد، مقاومت به خستگی و خوردگی را بالا برد، شرایط جوشپذیری را بهبود بخشید یا حتی آن را برای ماشینکاری آماده کرد.
انواع عملیات حرارتی
به طور کلی، دو روش برای افزایش استحکام آلیاژهای آلومینیوم استفاده شده که تحت عناوین کارسختی یا Work Hardening و پیرسختی یا Age Hardening شناخته میشوند. آلیاژهای آلومینیوم نیز به دو دسته آلیاژ حرارتپذیر یا Heat Treatable و آلیاژ حرارتناپذیر یا Non-Heat Treatable تقسیم میشوند. از عملیات حرارتی آنیل یا Anealing برای هر دو گروه آلیاژ استفاده میشود.
عملیات حرارتی کارسختی
در روش اول، مقاومت و استحکام فلز پس از انجام کار مکانیکی روی آن افزایش پیدا میکند. نام دیگر کارسختی، کرنش سختی است که طی تغییرات فیزیکی که روی فلز انجام میشود، مقاومت آن نیز افزایش پیدا میکند. از این روش برای عملیات حرارتی آلیاژهایی از آلومینیوم استفاده میشود که حرارتناپذیر هستند.
عملیات حرارتی پیرسختی
پیرسختی نیز برای آن دسته از آلیاژهایی انجام میشود که حرارتپذیر هستند. این روش نیز برای افزایش استحکام این دسته از آلیاژها است و حتی فلز حاصل از این کار میتواند به جای فولاد کربنی استفاده شود. طی این فرایند، روی فلز حرارت اعمال میشود. در این روش برای عملیات حرارتی آلومینیوم، آلیاژهای آلومینیوم در یک دمای مشخص ذوب میشوند و در مراحل بعدی نیز سرد کردن رخ میدهد.
برای انجام فرایند سرد کردن، آلومینیوم به مدت کوتاهی در محیطی با دمای پایینتر قرار میگیرد تا کوئنچینگ رخ دهد. در مرحله آخر، آلومینیوم در دمایی قرار میگیرد که آلیاژهای اضافی خارج شوند و به صورت رسوب باقی بمانند. به این عملیات Hardening Precipitation نیز میگویند. اگر آلومینیوم در دمای طبیعی تحت این فرایند قرار بگیرد، گفته میشود که پیرسازی طبیعی رخ داده و اگر در یک کوره مخصوص انجام شود، پیرسازی مصنوعی اتفاق افتاده است.
کاربرد عملیات حرارتی برای افزایش استحکام آلومینیوم
نتیجهگیری
امروزه آلومینیوم در صنعت کاربرد گستردهای دارد و صنایع مختلفی از آن استفاده میکنند. با این حال، برای اینکه آلومینیوم به یک فلز کاربردی برای هر صنعتی تبدیل شود، باید تغییراتی در خواص متالورژیکی آن رخ دهد. اضافهکردن آلیاژ یکی از روشهای تغییر خواص یا حتی استحکام آلومینیوم است؛ هرچند، این روش کافی نیست و با استفاده از عملیات حرارتی آلومینیوم یا Aluminium Heat Treatment، میتوان تغییرات بیشتری در آلومینیوم داد و کاربرد آن را بیشتر کرد.